Krukas auto

De motor loopt als een klok met de krukas

De krukas is het beslissende onderdeel, dat uit op-en-neerbewegingen van de zuiger een draaibeweging maakt. Hij zit diep in het motorblok. Zijn vervanging staat gelijk met een grote motorrevisie.

Werkwijze van de krukas

De krukas is een stang uit één stuk die van een sterk trapprofiel is voorzien. Aan de afzonderlijke bochten worden de zuigerstangen bevestigd die wederom aan de zuigers in de cilinders zijn geschroefd. Een motor heeft altijd maar één krukas, eender hoeveel cilinderbanken hij bezit. De krukas steekt in ieder geval in de richting van de koppeling uit het motorblok. Dit is het punt waar de in de cilinder gegenereerde drukkracht in een bruikbare draaibeweging wordt omgezet. De as wordt ter aansturing van de nokkenas en voor de aandrijving van de nevenaggregaten gebruikt. Daarvoor heeft hij oftewel een intern liggend tandwiel waaraan een distributieketting is bevestigd. Alternatief kan de motor door een distributieriem worden aangedreven. In dat geval steekt de nokkenas aan beide kanten uit het motorblok. Aan de krukas zit dan een riemschijf bevestigd. De tweezijdse afdichting gebeurt met simmerringen. De door de as aangedreven aggregaten zijn de dynamo, servopomp, oliepomp, waterpomp en de koelcompressor. Dit gebeurt meestal door een multiriem.

Schade aan krukassen

Schade aan de krukas komt gelukkig zelden voor. De as kan aan alle contactpunten afslijpen of door materiaalmoeheid totaal breken. Oorzaken voor schade aan de krukas zijn meestal materiaalmoeheid of onvoldoende smering. Een motor is echter zo gebouwd dat de lagerschalen aan de drijfstangen en de hoofdlagers eerst uitvallen. Dit wordt door een onrustig draaien van de motor en sterke trillingen vastgesteld. Breekt de krukas echter door, is een totale vernieling van de motor meestal onvermijdelijk. De grote krachten breken door de behuizing en vervormen de gehele motorarchitectuur dusdanig dat hij alleen nog maar compleet vervangen kan worden. Een eenvoudige, doch enigszins dure truc kan nauwkeurige informatie verschaffen, of aan de krukas op spoedige schade kan worden gerekend: de lagerschalen van de drijfstang en het hoofdlager bestaan doorgaans uit sinterbrons. Met een analyse van een proefmonster uit de motorolie kan precies worden vastgesteld of zich daarin afslijtsel van de lagers bevindt. Wanneer de lagers reeds sterk versleten zijn, zal de krukas ook weldra beschadigd raken. Een voortijdige vervanging van de lagers kan deze schade afwenden en daarmee voor een aanzienlijk goedkopere reparatie zorgen. Een analyse van de motorolie kost ca. 50 euro.

Vervanging van de krukas

De reparatie van de krukas is zeer omslachtig. Het eenvoudigst is deze reparatie bij staande lijnmotoren. Daarvoor wordt de motorolie afgetapt en de oliepan verwijderd. De hoofdlagers en drijfstanglagers worden losgemaakt. Vervolgens kan de krukas langs onderen eruit worden getrokken. Een nieuwe krukas moet ingeslepen en uitgebalanceerd zijn; anders wordt hij door de sterke eigen dynamiek weer vernield. Omdat de zuigers bij verwijdering van de krukas zeer goed toegankelijk zijn, is dit een goede gelegenheid om de zuigerveren te vervangen. Met deze snelle en voordelige maatregel wordt sluipend compressieverlies effectief vermeden. Vanzelfsprekend dient men de loopvlakken van de zuigers op groeven te inspecteren. De vervanging van een krukas is ook een geliefde tuning-maatregel. Met een verandering van de kantelhoek kan onder omstandigheden en in verbinding met andere maatregelen de prestatie van de motor worden verhoogd. Dit is echter alleen een taak voor uitgesproken motorspecialisten.

Kwaliteit van krukassen met originele onderdelen

Krukassen zijn, naast de cilinderkop het meest belaste onderdeel in de auto. Hun vervaardiging is een precisiewerk, vooral wat de nabehandeling door slijpen en uitbalanceren betreft. Het vroegst door vervanging getroffen zijn krukassen van brommers en motorfietsen. Deze hebben aanzienlijk hogere toerentallen dan auto's hetgeen tot snellere slijtage leidt. Een autokrukas kost doorgaans meerdere honderd euro's.