Dynamovrijloop voor uw voertuig

Dynamovrijloop defect? » Mankement herkennen • Reparatie • Handleiding voor vervanging

De dynamo met de vrijloop ontzien

Een vrijloopriemschijf zorgt voor een langere levensduur bij een hoogbelaste dynamo. Hij ontkoppelt de schommelingen van het draaimoment van de motor en vermindert de trillingen die in de generator ontstaan. De dynamovrijloop wordt in plaats van de vroeger gebruikte distributieriemschijf aan de dynamo gemonteerd. De levensduur is met ongeveer 120.000 km begrensd.

Hogere eisen veroorzaken hogere belasting

De vraag naar steeds meer comfort met minder brandstofverbruik leidt bij de constructie van wagens tot steeds hoger belaste componenten: de motoren worden steeds compacter en houden het niettemin langer uit dan een paar jaar geleden. De dynamo's, vroeger enkel verantwoordelijk voor ontsteking en verlichting, moeten tegenwoordig veel meer verbruikers van stroom voorzien. Zetelverwarming, navigatie, regeleenheden, elektrische raam-, spiegel- en zetelinstellingen en het aanmerkelijk gestegen aantal sensoren zorgen voor een aanzienlijk hogere behoefte aan elektrische stroom bij moderne auto's. Om kosten en gewicht te sparen, worden echter niet grotere dynamo's ingebouwd, maar de aanwezige generatoren worden door hogere toerentallen aangedreven. Hogere compactheid van de motor leidt tot sterkere draaimomenten die ook merkbaar zijn aan meer trillingen. Waar hoge toerentallen, sterke schommelingen in het draaimoment en sterkere trillingen samenkomen, stijgt de slijtage aan alle componenten. De vrijloop is een klein, doch zeer effectief onderdeel, dat een groot deel van de schommelingen kan opvangen.

Hoe functioneert een vrijlooppoelie ?

De truc van de dynamovrijloop bestaat erin, dat de riemschijf waarmee het draaimoment van de motor naar de dynamo wordt overgebracht, slechts in één richting draait. Stijgt nu het toerental van de motor, stijgt ook het toerental in de generator proportioneel. Wanneer het toerental van de motor weer daalt, draait de generator door de vrijloop nog verder. De overgangen tussen de toerentallen ontstaan niet meer zo plotseling zoals het vroeger bij de star overgebrachte draaimomenten het geval was. De mechanische omzetting van deze ontkoppeling van het toerental is mechanisch gezien natuurlijk zeer complex. De eenzijdig werkende, rustige looprichting vereist veel vrijlopende beweeglijke, kleinere onderdelen. Daarom is de levensduur van dit onderdeel beperkt.

Defecten aan de vrijloop

Is de vrijloop van de generator defect, blokkeert deze. Hij werkt dan als een gewone riemschijf die de draaimomenten één op één overbrengt. Bij de generator met vrijloopaandrijving hoort een apart spanelement. Bij de vroegere V-snaaraandrijving werd de riemspanning direct via de dynamo geregeld. Bij een vrijlooppoelie is een aparte spanrol geïnstalleerd die de aandrijfriem altijd onder spanning houdt. Een defecte of geblokkeerde vrijloop is vrij makkelijk daaraan te herkennen, dat de V-snaar bij stationair draaien van de motor sterk schommelt. Ook het draaigeluid van de motor verandert hoorbaar. Om de vrijloop te controleren, moet de motor worden afgezet. De generator moet bij een intacte vrijloop nog een tijdje verder draaien. Blijft hij meteen staan of maakt hij bij het verder draaien een luid jankend of slepend geluid, is de vrijlooppoelie definitief kapot.

Reparatie van de dynamovrijloop

De vrijloop van een generator kan niet worden gerepareerd, maar enkel worden vervangen. Aanbevolen wordt, de spanrol en de riem van de generator meteen mee te vervangen. De onderdelen zijn in hun constructie op elkaar afgestemd. Valt één onderdeel dus uit, geven de beide andere componenten er ook al gauw de brui aan. Om de vrijloop te vervangen, moet mogelijkerwijs de dynamo worden gedemonteerd. Bij veel auto's is dit weliswaar niet nodig, maar het vereenvoudigt de vervanging van de vrijloopriemschijf. De riemschijf kan alleen met speciaal gereedschap worden vervangen, dat in de onderdelenhandel ca. 60 euro kost. De kosten voor de reparatiekit van de vrijloop zijn in hoge mate afhankelijk van het autotype en de producent. In principe is de vervanging van de vrijlooppoelie echter goed uitvoerbaar voor de doe-het-zelver. De levensduur van de dynamo wordt door het consequente aanhouden van het onderhoudsschema aanzienlijk verlengd. Een verstandige stap bij deze reparatie, is tevens de koolborstels van de generator te controleren en desnoods te vervangen. Hiermee heeft u de stroominstallatie van de wagen weer volledig op orde.