LED-verlichting in het dashboard installeren: De handleiding

Een sluipend defect dat bij oudere auto’s vaker optreedt en daarom niet direct wordt opgemerkt is de verlichting van de snelheidsmeter die steeds zwakker wordt. De schuldigen zijn de gloeilampen die soms nog in dashboards van auto’s worden ingebouwd. De remedie is hier een verlichting die in toenemende mate de traditionele gloeilamp verdringt: LED.

Wat zijn LEDs?

LED, de lightgevende diode, is een elektronisch onderdeel dat licht genereert. LED verschilt op belangrijke punten van gloeilampen.

De diode is een zogenaamde halfgeleider. Dat betekent dat de stroom in slechts één richting wordt geleid. Voor de normale vervanging van gloeilampen door LED is dit irrelevant.

De vervangende lampen zijn in de fabriek reeds van de juiste polarisatie voorzien. Wanneer u echter met behulp van de soldeerbout de verlichting in uw dasbhoard wilt veranderen, dient u absoluut op de markeringen te letten. LEDs en printplaat zijn daarvoor van duidelijke merktekens voorzien. Hoe u de juiste polarisatie vaststelt en daardoor geen fout bij het insolderen maakt, wordt later uitgelegd.

Voordelen van LEDs

LEDs hebben t.o.v. gloeilampen aanzienlijke voordelen, zoals:

Wanneer u bij de installatie van LED deugdelijke kwaliteit in acht neemt, houdt de verlichting het in de regel een autoleven lang – en langer – uit. Het is daarom de moeite waard om geïnstalleerde LEDs in de snelheidsmeter en signalisatieverlichting er weer uit te halen wanneer de wagen naar de schroothoop gaat. Deze kunnen ook zonder problemen in de volgende auto worden gebruikt.

• LEDs verbruiken aanzienlijk minder stroom dan gloeilampen.
• Ze zetten meer energie in lichtkracht om en genereren minder warmte. Dat is bij de krappe ruimte achter het dashboard alleen maar van voordeel.
• LEDs branden veel langer en heller dan gloeilampen dat konden zonder daarbij warmtestuwing te produceren.

LEDs kunnen ook meer dan alleen maar naar wens gedimd worden.

• De laatste generatie, de RGB-LEDs, zijn geschikt voor het creëren van heel interessante lichteffecten.
• RGB betekent heel gewoon “rood groen blauw“, de basiskleuren waarmee elke denkbare lichtkleur kan worden gemaakt.
• Een RGB-LED kan zo in een aangename kleur stralen of de snelheidsmeter met een interessant kleurenspel oplichten.

LED-vervanging voor beginners

De conversie de display van gloeilampen naar LED is in principe heel makkelijk. Alles wat u nodig heeft is:

1. Gloeilampen zijn aan de achterkant van het instrumentenpanneel van uw dashboard met draaistekkers bevestigd. Om erbij te kunnen, moet het paneel worden verwijderd.

• Dat kan afhankelijk van automodel nogal een gepruts betekenen. In ieder geval moet geprobeerd worden, het instrumentenpaneel zonder verwijdering van het stuur te demonteren.
• In het stuur bevindt zich de airbag. Om deze te verwijderen, is technische expertise nodig.

2. Bij het verwijderen van het instrumentenpaneel moet op twee dingen worden gelet: de plexiglazen afdekplaat is tamelijk gevoelig en kan makkelijk breken. Daarvoor is een onhandig verdraaien van het paneel voldoende om een barst te veroorzaken. Deze plaat is ook meestal niet als apart vervangingsonderdeel verkrijgbaar. Hier kunt u hoogstens nog naar de autorecyclage gaan of in advertenties zoeken naar passende vervanging.
3. De ruit moet voor vervanging van gloeilampen door LEDs niet worden verwijderd.

• Wanneer deze dan toch beschadigd raakt of er per ongeluk uitvalt, neem de lichtarmaturen dan niet met blote handen beet.
• De matzwarte laag verdraagt geen handzweet.
• De vlekken gaan er na aanraken niet meer uit. De vervang-LEDs worden ook als “retrofit-LEDs” aangeboden. Dit betekent dat de juiste fittings reeds zijn geconfigureerd.

Daarom wordt de volgende handelswijze aanbevolen:

Wanneer de snelheidsmeter gedemonteerd is, worden de gloeilampen met een spitstang verwijderd. De fittingen die uitsteken, worden vastgepakt en 90° gedraaid. Dan kunnen ze eruit worden getrokken.

De reeds klaar liggende LEDs worden in omgekeerde werkwijze aangebracht, het instrumentenpaneel weer geïnstalleerd – klaar.

Instrumentenpaneel Nieuw goedkoper online naar de winkel ⇒

Ombouw van LEDs

Tegenwoordig worden veel auto’s in de fabriek al met LED-verlichting voor het dashboard uitgerust.

Om besparingsredenen gebruiken veel fabrikanten hier lampen van slechte kwaliteit. Zo kan het gebeuren dat de voor hun duurzaamheid zo beroemde LEDs aan verlichtingskracht verliezen of helemaal uitvallen.

De vervanging is enigszins gecompliceerder en dient vooraf grondig te worden geoefend.

Voor conversiemaatregelen aan het dashboard zijn er twee manieren:

De vervanging van de vastgesoldeerde LEDs is natuurlijk de correcte en veilige manier op voorwaarde dat u over voldoende ervaring beschikt. Wie lukraak het gedemonteerde instrumentenpaneel met de soldeerbout te lijf gaat, veroorzaakt al snel grotere schade. Het belangrijkste bij het insolderen van nieuwe LEDs is, op de polariteit te letten.

Laat vooraf duidelijk zijn: een verkeerde polariteit veroorzaakt geen kabelbrand. De diode zal echter niet functioneren. Wanneer dit pas na de installatie van het dashboard wordt opgemerkt, is een hoop werk voor niets geweest.

Polariteit van LEDs bepalen

LEDs worden voor dashboardverlichting uitsluitend als SMD-LEDs geïnstalleerd.

• SMD betekent “surface-mounted device”, hetgeen wil zeggen dat het onderdeel direct op het oppervlak van de printplaat wordt gesoldeerd.

De traditionele constructie van veel onderdelen voorziet in pootjes. Deze moeten door de gaten in de printplaat worden gestoken en langs achteren vastgesoldeerd. De constructie is zeer gecompliceerd en met name ongeschikt voor geautomatiseerde vervaardiging. Voor handmatige installatie is dit echter veel beter. LEDs voor doe-het-zelfmontage zijn nog altijd met pootjes beschikbaar.

Hier kan de polariteit a.d.h.v. de lengte van de pootjes worden vasgesteld:

• het langere pootje is de anode of de positieve pool, het korte pootje de kathode of de negatieve pool.
• Op de printplaat zelf worden de corresponderende insteekplaatsen tevens met + of –, of eventueel met “A” of “K” (oftewel “C” voor het engelse “Cathode”) aangeduid.
• Omdat de pootjes na het vastsolderen worden afgeknipt, kan de gebruikte pin-LED niet worden hergebruikt.

1. Het uitsolderen van SMDs is nog min of meer eenvoudig. Daarvoor werkt men het beste met twee soldeerbouten: de SMD wordt aan beide polen verhit en na enkele seconden terzijde gelegd.
2. Het insolderen is al wat moeilijker. Niettemin is de aanduiding van de polariteit op de SMD heel eenduidig: SMDs hebben altijd een ontbrekende hoek. Die wordt met een symbool op de printplaat aangegeven.

De SMD wordt in die richting geïnstalleerd, die de ontbrekende hoek naar het symbool aangeeft.

Om de SMDs op een in de fabriek van LEDs voorzien dashboard te vervangen, bent u wel enkele uren bezig. De voorwaarden zijn hoogwaardig gereedschap, een vaste hand, ideale werkomstandigheden en veel ervaring. Er bestaat echter een alternatief, dat weliswaar wat geknutsel betekent, maar dat tevens tot een goed resultaat kan leiden.

LED-conversie met lichtstrips

LEDs, en met name RGB-LEDs worden ook als zogenaamde lichtstrips aangeboden. Dit zijn linten waarop een reeks SMDs zijn gesoldeerd. Deze linten kunnen op elke gewenste plek worden doorgeknipt. Daarom geven veel doe-het-zelftuners op volgende wijze vorm aan de LED-conversie:

• Omdat hiervoor de glasplaat van het instrumentenpaneel moet worden verwijderd, moet u ook hier absoluut met katoenen handschoenen te werk gaan.

• Het instrumentenpaneel krijgt op deze wijze een omringende, indirecte verlichting. Deze oplossing is als interessante verlichting van de toerenteller, klok, snelheidsmeter, wijzer van de motortemperatuur en alle andere manuele instrumenten zeer geschikt.

• Wat deze oplossing niet doet, is het verlichten van de signaalvelden. Het motorwaarschuwingslampje, motortemperatuur, batterijspanning, ABS en airbag-lichtjes worden door deze oplossing niet bediend.

• Dat doet als voorheen de traditionele verlichting.

Foto: Denis Dryashkin, Alexandru Nika, Den81, Dmitri Ma, Leonardo da, Aleksandr Kondratov, algre, RookieShutter, Ivaschenko Roman, Syda Productions / shutterstock.com