Uitstoot walmt en stinkt – Uitlaatgaskleuren juist beoordelen!

Rook die uit de uitlaat van de auto komt is tamelijk normaal. Uiteindelijk produceren verbrandingsmotoren uitlaatgassen, die ergens heen moeten. Normaal gezien is hetgeen er uit de uitlaat komt, echter nauwelijks zichtbaar. Wanneer er zich verkleuringen voordoen, dient men dit nader te bekijken. Dit kunnen waarschuwingstekenen zijn voor aanstaande motorschade. In dit artikel is te lezen, waar u bij de uitstoot op moet letten.

Functie van een verbrandingsmotor

Alle soorten verbrandingsmotor werken volgens hetzelfde principe: brandstof wordt onder hoge druk verbrand. Dit leidt tot een explosie, die een zuiger in beweging zet. Deze beweging wordt door de mechaniek van de motor opgevangen en naar de aandrijving geleid. Daarbij is het niet van belang of het om een viertakt-benzinemotor, dieselmotor of wankelmotor gaat. Aan het fundamentele werkingsprincipe verandert zich niets.

Wat hoort er in de verbrandingsruimte?

Bij viertakt-benzine- en dieselmotoren komt alleen het lucht-brandstofmengsel in de motor. Dit wordt verbrand en vervolgens naar de uitlaatgasreiniging geleid. Bij tweetakt-motoren, zoals in brommertjes, kettingzagen of grasmaaiers, komt ook altijd olie in de verbrandingsruimte terecht. Daarom is achter brommertjes altijd een blauwe rookpluim te zien. Dat is constructief niet te vermijden. Grotere schepen hebben ook twee-takt dieselmotoren, maar deze spelen in het algemene wegverkeer geen rol. Oude jachtvliegtuigen hadden ooit waterinjectie. Het plotseling verdampte water moest voor korte duur de prestatie verhogen, wat in dit geval ook goed functioneerde. In automotoren werd deze techniek echter nooit toegepast.

Samengevat geldt het volgende: in de verbrandingsruimte mag lucht en brandstof terechtkomen. Dit betreft verstoven benzine, autogas of diesel. Iets anders hoort in de verbrandingsruimte niet thuis. Dieselreinigingssystemen maken voor verbranding van roetdeeltjes gedeeltelijk gebruik van de verbrandingsruimte. Dit vindt echter plaats via de EGR-klep van het aanzuigkanaal. Dit is constructief echter zo bedoeld en heeft geen uitwerking op de kleur van de uitstoot.

Waarschuwingskleuren van de uitstoot

Voor het hoofdzakelijk kleurloze uitlaatgas is een licht grijswitte kleur normaal. Wordt de rook nog zichtbaarder, dient dit als alarmsignaal te worden verstaan. De typische verkleuringen van de uitstoot zijn:

Witte rook door vocht

Witte uitstoot wijst altijd op hoge vochtigheid. Voordat u in dit geval bang wordt, is het beter eerst de situatie nader te bekijken. De dikke, witte rookwolken, rook en waterdamp, treden in de winter bij elke auto op. Wanneer de wagen in warme toestand werd geparkeerd en een aantal uren in de kou heeft gestaan, is dit een natuurlijk effect. De uitstoot heeft bij het afkoelen condensatie uit de omgevingslucht aangetrokken. Dat is heel normaal. Omdat een liter water 1650 liter waterdamp genereert, is het karakteristieke koudstart-gedrag begrijpelijk: reeds een paar centiliter water is voldoende voor een behoorlijke dampontwikkeling. De hete uitstoot droogt het uitlaatsysteem al snel weer op, zodat de witte damp snel verdwijnt.

Blijft de uitstoot constant wit tijdens het rijden, dient nader te worden geïnspecteerd. De enige manier waarop bij een warme motor water in de verbrandingsruimte kan geraken, is via het koelingssysteem. Het koelingssysteem spoelt voortdurend koelvloeistof door de motor. Dit bestaat uit een mengsel van zuiver water en vorstbeschermingsmiddel. Het punt waar verbrandingsruimten en koelingssysteem dicht bij elkaar liggen, is de cilinderkoppakking. Wanneer deze doorbrandt, kan water in de verbrandingsruimte binnendringen. In dat geval dringt echter ook druk van de motor in het koelingssysteem. En dit kan eenduidig worden vastgesteld:

Een hete motor bergt altijd een verbrandingsgevaar. Daarom mag er nooit aan de warmgelopen motor worden gewerkt. Wanneer de motor wordt uitgeschakeld, knijpt u zacht in de dikste slang van het koelingssysteem. Wanneer nu een duidelijke weerstand voelbaar is, is dit een sterke aanwijzing voor druk in het koelwater. De druk moet eerst worden afgelaten. Daarom laat u de motor afkoelen. Het deksel moet in twee stappen worden geopend. Een kwart draaien laat al overtollige druk af. Pas wanneer het van onder het deksel niet meer sist of borrelt, haalt u het er volledig af.

Wanneer er weer voldoende koelmiddel is toegevoegd, laat u de motor draaien. Nu kijkt u in het expansievat of in de radiateur. Wanneer er zich nu bellen vormen, is de cilinderkop duidelijk beschadigd. Hier helpt enkel vervanging.

Zwart door fout mengsel

Zwarte uitstoot is een aanwijzing voor een te vette verbranding. Het mengsel kan de benzine of de diesel niet meer volledig verbranden. Een deel van de koolwaterstoffen “verkolen” en worden als roet uitgestoten. Hier zijn meestal elektronische mankementen de oorzaak. De lambdasonde is net zo vaak de oorzaak als defecte bougies. Ook kan de ontsteking verkeerd afgesteld zijn. In elk geval dient hierover duidelijkheid te worden verschaft in de garage. Bij zwarte uitstoot heeft u nog de beste kansen op een voordelige reparatie.

Blauw door olie

Blauwe uitstoot is een duidelijk signaal dat olie in de verbrandingsruimte terecht is gekomen. Daarvoor zijn veel oorzaken mogelijk, die slecht te bepalen zijn.

Veel voorkomende oorzaken zijn:

Wanneer teveel olie is bijgevuld, stijgt de druk in de oliekringloop. De olie drukt zich dan aan de zuiger voorbij in de verbrandingsruimte. Daar wordt het verbrand en zorgt voor de blauwe verkleuring. De eerste stap bij blauwe rook is daarom het checken van het oliepeil. Wanneer deze ver boven het maximum staat, heeft u de oorzaak gevonden. Een olieverversing volgens voorschrift van de fabrikant is hier de juiste handelswijze.
Reden voor een overdosering is vaak een verkeerde interpretatie van het oliepeil. Wanneer een auto is warmgelopen, heeft de motorolie zich volledig in de motor verdeeld. De oliepeilstok is echter zo geijkt, dat hij alleen in koude toestand de juiste informatie geeft. Wanneer u onmiddellijk na het uitschakelen van de motor het oliepeil controleert, kan dit de indruk wekken, dat er zich te weinig olie in de motor bevindt. Daarom altijd na het uitschakelen van de motor 3 – 5 minuten wachten voordat u het oliepeil controleert.

De zuigerringen dichten de zuigers aan de wand van de cilinder af. Wanneer deze zijn versleten, kan olie in de verbrandingsruimte terechtkomen. Daar wordt het verbrand en zorgt voor de blauwe kleur. Defecte zuigerringen worden door een compressietest vastgesteld. Deze is heel goedkoop in de garage uitvoerbaar. Daarbij wordt in de schroefdraad van de bougie een testapparaat geschroefd en de motor laat men draaien. De interne druk in de cilinder levert dan informatie of de zuigerring is beschadigd. De reparatie is echter zeer duur, omdat de hele motor moet worden gedemonteerd.
Zijn compressie en oliepeil in orde, valt bij blauwe uitstoot de volgende verdenking op de cilinderkoppakking. Ook hier geldt: een opening tussen verbrandingsruimte en oliekringloop werkt in beide richtingen. Wanneer de olie bruinwit schuim vertoont, is de cilinderkoppakking absoluut beschadigd. Het kan ook zijn, dat het koelwater zwartbruin van de olie geworden is.

Wanneer oliepeil, compressie en cilinderkoppakking in orde zijn, blijven enkel de klepsteelpakkingen als veroorzakers over. Dit zijn ringvormige dichtingen, de de kleppen afdichten. Zij verhinderen hiermee dat smeerolie in de verbrandingsruimte kan binnendringen.
Klepsteelpakkingen vervangen is enkel mogelijk voor een doe-het-zelver wanneer de cilinderkop eraf wordt gehaald. Vakgarages kunnen echter met druklucht de kleppen op hun plaats houden. Dan kunnen klepsteelpakkingen worden vervangen zonder dat de cilinderkop hoeft te worden verwijderd. Dat kan soms goedkoper uitvallen dan een eigenhandige poging.

Foto: Chekunov Aleksandr, Vereshchagin Dmitry, Rasulov, Ruslan Kudrin, J. Lekavicius, wittaya changkaew4, Joe Belanger, Dima Sidelnikov / shutterstock.com