Zonder smering gaat het niet. De smering van een motor is van speciaal belang. Een benzine- of dieselmotor bestaat uit honderden bewegende onderdelen die alle exact gedefinieerde eigenschappen bezitten. Veel van deze onderdelen wrijven langs elkaar. Zonder smering zou dit al heel snel tot grote schade leiden. Om de smering te garanderen, is de juiste motorolie nodig.
Wat moet er gesmeerd lopen?
De smering is vooral bij die onderdelen belangrijk, die met andere onderdelen in contact komen. Dat zijn bijvoorbeeld de nokkenas(sen) met de kleppen, de krukas met de drijfstangen, de lagers en de zuigerringen langs de cilinderwand. Belangrijk is daarbij te weten dat deze onderdelen op de zogenaamde schuifpassing zijn gebouwd. Dat betekent, dat bij normale motortemperatuur de onderdelen permanent met elkaar in contact staan en de werkende krachten niet abrupt worden overgebracht. Metaal krimpt bij koude en zet bij warmte weer uit. Bij een koude motor is er tussen de onderdelen daarom nog een bepaalde speling. Bij oudere wagen is dit te horen aan het gerinkel van de kleppen en hydraulische klepstoters. Wanneer de motor echter zijn werkingstemperatuur heeft bereikt, zijn alle onderdelen zo ver uitgezet dat de schuifpassing is bereikt.
Goede olie belangrijk bij koude motor
Ondertussen heeft de motorolie een bijzonder belangrijke betekenis. Bij een koude motor heeft de olie zich in de oliepan verzameld. Met afnemende temperatuur wordt olie steeds taaier. In de vaktaal heet dat “de viscositeit neemt toe”. Hoogwaardige olie moet ook bij zeer lage minustemperaturen nog zo vloeibaar zijn, dat het snel door de motor en naar alle potentiële wrijvingsvlakken kan worden gepompt.
Wat moet de smering voor elkaar krijgen?
De onderdelen in een motor die wrijving ondergaan, beschikken over een bijzondere eigenschap. Zij zijn gehard. Bij het harden wordt een afgewerkt onderdeel in een oven roodgloeiend gemaakt en vervolgens zeer abrupt in een oliebad afgekoeld. Dit maakt het oppervlak aanzienlijk harder en beter bestand tegen wrijving. Wanneer deze verharde laag eenmaal afgesleten is, gaat de verdere slijtage zeer snel. Zo hard als het onderdeel aan zijn oppervlak is, zo zacht is het daaronder. De harde laag is slechts een paar tienden van millimeters diep. Bij voldoende smering handhaaft zich deze laag duizenden kilometers lang. Zonder smering is deze na slechts een paar honderd meters onherstelbaar beschadigd.
Goede olie = dure olie?
Olie is in principe nooit werkelijk slecht. Het is hoogstens meer of minder goed geschikt voor een bepaald gebruik. Bij auto’s komt het niet alleen op de kwaliteit van de olie, maar vooral op de rijstijl en de frequentie van de olieverversing aan. Een onjuist gebuik van longlife-motorolie kan een motor erger beschadigen dan een vaak ververste goedkope olie. Een zeker kwaliteitsbewustzijn bij aanschaf van de motorolie is in elk geval raadzaam.
Twee tests van motorolie, onafhankelijk van elkaar uitgevoerd door Auto Motor Sport en GTU kwamen tot verreweg identieke resultaten: vaak heeft extreem dure motorolie tegenover de laaggeprijsde varianten geen doorslaggevende voordelen. Het smeervermogen en het temperatuurgedrag waren nagenoeg hetzelfde. Testers zijn het er echter over eens dat er bij aanschaf van motorolie rekening moet worden gehouden met twee factoren.
![]() Motorolie met 50% kortingnu vanaf 2,22 €Naar de winkel ⇒ |
Waarop dient men te letten bij motorolie
Het belangrijkste bij aanschaf van motorolie is, dat enkel door de fabrikant goedgekeurde producten worden gebruikt. De fabrikanten zelf geven een lijst van toegelaten oliën voor hun auto’s uit. De geschiktheid is ook op de oliebussen afgedrukt. Behalve de bekende viscositeits- en temperatuurinformatie zoals 5W-30, 15W-40 enz. zijn op de bussen specifieke codes afgedrukt, die met de gegevens van de autofabrikant overeen dienen te komen.
Hier is natuurlijk de verzoeking bij “zwarte schapen” groot, de overeenkomstige toelating op hun oliebussen af te drukken. De wereldwijde vrijhandel via het internet maakt het bijzonder makkelijk, producten van twijfelachtige kwaliteit te verkopen.
Daarom geldt bij de aanschaf van motorolie: alleen bekende merken gebruiken. De merkwaardige witte oliebussen uit de 1-euro-shop dient u te negeren, eender met welke prijs ze lokken.
De gevolgen van minderwaardige olie
Toen Toyota meer dan 20 jaar geleden de zogenaamde “arm mengsel-motor” presenteerde, sloeg het enthousiasme al gauw in ontnuchtering om. De motoren zouden extreem weinig brandstof verbruiken en daardoor heel zuinig bij de olieverversing zijn.
In werkelijkheid tekende zich een heel ander beeld af: de motoren waren na een aantal tienduizenden kilometers volledig vervuild. Wie geluk had, kon zijn motor met een uitgebreide spoeling en reiniging redden. Veel motoren gingen voortijdig compleet aan vervuiling ten onder.
Verkeerde smering, gebruik van minderwaardige olie of het overslaan van de aanstaande olieverversing kan even dramatische gevolgen hebben. Bijzonder problematisch bij goedkope olie is de vorming van de zogenaamde verkolingsresten. Dit is een hard residu dat uit verbrande motorolie ontstaat en zich op kleppen en zuigers vastzet.
Dat is op zich ergelijk genoeg – veel erger is echter het resultaat: wanneer de verkoolde olieresten vroeg of laat losraken, kunnen deze aan een andere plek voor grote schade zorgen. Sprake is hier van de katalysator. Deze raatvormige constructie met zijn fijne kanalen is extreem gevoelig voor elke ongewenste vervuiling. Hij kan op den duur dichtslibben, hetgeen de prestatie maar vooral de uitstootwaarden van de auto dramatisch verslechtert. Omdat katalysatoren ook vandaag nog vaak worden vervaardigd met gebruik van platina, is het vervangingsonderdeel zeer duur.
Anders voordelig kopen
Een verstandige aankoop van olie kan aanzienlijk meer geld besparen, dan dat met gebruik van goedkope no-name-olie kan worden bespaard. Daarbij hoort allereerst heel simpel de keuze voor de juiste winkel: een tankstation is de meest ongeschikte plaats om olie te kopen. De oliebussen zijn op deze verkooppunten meestal extreem duur en niet met de prijzen van de auto-accessoirehandel te verkrijgen. Vaak overtreffen de tankstationprijzen die in de winkel met minstens 50%.
Heel verstandig is het, om de aanschaf van motorolie met een aantal vrienden en bekenden te organiseren. Bij de olie-aanschaf komt het heel erg op de grootte van de bus aan, tegen welke literprijs de olie wordt verkocht. Wanneer u vanwege uw vrijwilligerswerk, vereniging of voldoende vrienden de mogelijkheid heeft, een heel vat te kopen, kunt u veel geld besparen.
Longlife-olie is de verkeerde weg
Mercedes-Benz heeft een aantal jaren gleden heel trots op de kwaliteit van zijn motoren gewezen, die met longlife-olie extreem zelden olieverversing nodig hebben.
Onze raad: trap niet in dergelijke beloftes. Een motor heeft goede olie nodig, die regelmatig moet worden ververst. Alleen de tijdige vervanging met hoogwaardige olie garandeert een optimale smering van alle bewegende onderdelen in de motor.
Heel verkeerd is het daarentegen, de olievervanging over te slaan en gewoon olie bij te vullen. De olie wordt na langer gebruik steeds dunner. De vers toegevoegde olie kan dit niet compenseren. Dunne olie heeft niet het smeervermogen van verse olie. Bovendien raakt het veel gemakkelijker in de verbrandingsruimten, waar het de gevreesde verkoolde olie veroorzaakt. Let erop, de oliefilter te controleren en eventueel te vervangen.
Conclusie: niet op verkeerde beloften ingaan
Overdaad schaadt, en al helemaal wanneer het om motorolie gaat. Koop aan de juiste verkooppunten in partijen die u een prijsvoordeel opleveren. Zo kunt u aanzienlijke sommen besparen. Bij de aanschaf van de olie kunt u op de informatie van de autofabrikant vertrouwen en van buitensporig dure “premium”-producten afzien. Wees echter gewetensvol en royaal bij olieverversingen. Een dure olie kan de motor alleen onderhouden, maar nooit repareren. Wanneer de nokkenas eenmaal ingelopen is, is de motor alleen nog maar door een dure vervanging van dit onderdeel te redden. Dit kunt u met vakkundigheid en zorgvuldigheid zeer goed vermijden.
Foto: SvedOliver, Ensuper, Aksenova Natalya, Phovoir, Sergey Ryzhov, dashadima / shutterstock.com