Niet alleen water: waarop bij koelmiddel moet worden gelet

Moderne automotoren hebben waterkoeling nodig. Anders zijn de hoogpresterende motoren niet op een optimale werkingstemperatuur te houden. Defecten aan het koelingssysteem hebben snel ernstige motorschade tot gevolg. Maar ook verkeerd koelmiddel kan de motor van binnen beschadigen. Lees in dit artikel waarop u moet letten bij het koelmiddel van uw wagen.

Waarom wordt de motor zo heet?

Motorwarmte ontstaat op twee manieren: de verbranding van brandstof en de interne wrijving. De brandstof wordt in de verbrandingskamers van de motor met ettelijke honderden graden Celsius tot explosie gebracht. Metaal is een goede warmtegeleider. Omdat de gehele motor uit metaal bestaat, verspreidt de warmte zich van de verbrandingskamers over het gehele aggregaat. Daarbij komt nog eens dat de motor uit honderden beweeglijke delen bestaat. Deze worden weliswaar altijd goed gesmeerd. Toch ontstaat een bepaalde interne wrijving, die de motor extra opwarmt.

Enige warmte is gewenst

Het is niet zo, dat het koelsysteem de motor helemaal moet afkoelen. Een bepaalde verwarming van de motor is gewenst. Metaal zet door warmte uit. Bij ideale werkingstemperatuur hebben de bewegende delen de perfecte afstand ten opzichte van elkaar. In plaats van klapperend en ratelend tegen elkaar te slaan, hebben de lagers, assen en hefbomen zogenaamde “schuifpassing”. Bij schuifpassing zijn onderdelen constant in aanraking met elkaar. Dit garandeert een optimale overbrenging van de krachten, zonder dat hierbij een hoge slijtage plaatsvindt.

Taak van het koelingssysteem

Het koelingssysteem dient de motor permanent op de ideale werkingstemperatuur houden. Daarvoor pompt een mechanisch aangedreven waterpomp het koelmiddel voortdurend door de slangen en leidingen van de motor. De radiateur voorin in de wagen zorgt door de rijwind ervoor, dat het koelmiddel de door de motor opgenomen warmte aan de omgevingslucht afgeven kan.

Wat heel eenvoudig klinkt, vereist echter extra regeling. In de winter is de omgevingstemperatuur vaak veel te koud. Wanneer de radiateur dan voortdurend lucht doorlaat, bereikt de motor nooit de optimale werkingstemperatuur. In de zomer kan het dan weer te warm zijn, zodat de radiateur voor de afkoeling van de motor niet meer voldoende is. De regeling van de temperatuur wordt in een koelsysteem door twee modulen verzorgd:

De taken van de koelvloeistof

De koelvloeistof vervult meer taken dan men als leek zou geloven. Natuurlijk is zijn primaire taak, de in de motor ontstane warmte naar de radiateur te geleiden. Doch hij moet nog meer doen:

– Het koelingsmedium tegen bevriezing beschermen – Het koelingssysteem tegen roest beschermen – De bewegende delen in het koelingssysteem smeren – De rubberen en papieren onderdelen van het koelingssysteem tegen oplossing beschermen

Dit wordt bereikt door het juiste mengsel van water en koelmiddel. Daarbij dienen bepaalde dingen in acht te worden genomen.

Overdaad schaadt

Water is een ideale warmtegeleider. Hoe meer middel aan het water wordt toegevoegd, hoe slechter het water warmte kan opnemen. Daarom is het idee “hoe meer hoe beter” bij de omgang van antivries verkeerd. Dit geldt ook voor de oorspronkelijke taak: de maximale vorstbescherming wordt enkel bij een bepaalde verhouding van toegevoegd middel en water bereikt. Wordt de concentratie te hoog, stijgt het vriespunt van koelmiddel weer en bereikt men precies het tegengestelde! Een concentratie van 55% garandeert al een vorstveiligheid tot -45˚ Celcius. Gebruikt men echter uitsluitend antivries als koelvloeistof, bereikt men een vorstveiligheid tot -15˚ Celsius.

Daarbij komt, dat ook het kookpunt van het antivriesmiddel verschuift. Bij een te hoge concentratie van antivries kan de motor daarom gemakkelijk zijn optimale werkingstemperatuur overschrijden. Dit kan langdurige schade veroorzaken: de oppervlakken van de bewegende onderdelen in een motor zijn gehard. Wanneer de werkingstemperatuur van de motor permanent licht wordt overschreden, oefenen de bewegende delen teveel druk op elkaar uit. Dat leidt tot afslijting van de geharde laag. Onder de geharde laag is het basismateriaal aanzienlijk zachter. Wanneer dit wordt bereikt, slijten de onderdelen zeer snel, hetgeen de levensduur van de gehele motor aanzienlijk reduceert.

Koelmiddel checken

Het koelmiddel dient regelmatig te worden gecontroleerd. Het wordt volgens onderhoudsplan elke 50.000 of 100.000 kilometer compleet vervangen. Tussen deze intervallen dient de stand regelmatig te worden gecheckt. Daarbij is niet alleen de vulstand belangrijk. Een blik in het koelwater kan ook belangrijke informatie over de toestand van de motor leveren: sterke donkere kleuring of aanwezige oliedruppels wijzen op een defecte cilinderkopdichting. De tegencontrole kan worden gedaan aan het oliedeksel: wanneer daar in plaats van donkere, heldere smeerolie, bruinwit schuim te zien is, hebben koelings- en oliesysteem contact met elkaar. Dan is de cilinderkoppakking met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid defect.

Antivries is niet alleen maar antivries

Antivriesmiddel bestaat voor 90% uit glycol en 10% uit additieven. Glycol is een suiker en het hoofdbestanddeel van de antivries. De additieven zijn voor roestbescherming en smering voorzien. Deze additieven dienen echter exact bij de vereisten van de auto te passen. De mengsels van de bestanddelen van rubberen leidingen en dichtingen variëren afhankelijk van fabrikant. Voegt men aan een motor niet de passende antivries toe, kan dit dramatische gevolgen hebben: de koelslangen en cilinderkopdichtingen worden onherroepelijk aangevreten. Gebruik van het verkeerde antivriesmiddel kan ernstige motorschade veroorzaken. Gelukkig zijn ze heel makkelijk uit elkaar te houden. Antivries onderscheidt zich volgens kleur.

Groen, rood, blauw

Moet het snel gaan, kunt u zich aan de kleur van het antivriesmiddel oriënteren. Het is zeer raadzaam, zich aan de voorhanden zijnde kleur te houden. Kleuren mogen nooit worden gemengd.

De additieven in de antivries kunnen met elkaar reageren en de interne beschadiging van de motor bespoedigen.
 
 
 
Exacte informatie over het correcte antivriesmiddel is te vinden in de bedieningshandleiding van uw auto en de gegevens op de verpakking van de vloeistof.
 
 

Vervanging per seizoen is niet nodig

Het vorstbeschermingsmiddel hoeft niet in het warme seizoen te worden afgetapt om in de winter weer toe te worden gevoegd. Deze middelen zijn dusdanig samengesteld, dat ze het gehele jaar in het koelingssysteem kunnen verblijven. Ze vervullen daar belangrijke taken, vooral bij de roestbescherming. Water laat de motor en de radiateur van binnen verroesten. Dat komt de levensduur van de motor niet ten goede. Roest in het koelmiddel is te zien wanneer het zich rood kleurt. Het koelmiddel krijgt een karakteristieke roesttint. Deze verschilt duidelijk van de eerder roze kleur van een antivriesmiddel van het “rode soort”.
Een verroest koelingsysteem is meestal door vervanging van de radiateur, pomp, thermostaat en een grondige spoeling weer te “redden”. Alle drie de componenten behoren sowieso tot de slijtageonderdelen en daarom is de vervanging voordelig. Dan moet echter het correcte mengsel van water en antivriesmiddel worden toegevoegd.

Omgang met koelmiddel

Of het nu om concentraat of gemengd koelmiddel in de auto gaat, het is giftig. De voor de gezondheid schadelijke substanties kunnen reeds door huidcontact in de bloedbaan geraken. Daarom moeten bij het hanteren van koelmiddel altijd handschoenen worden gedragen en het concentraat in geen geval worden gedronken. Let er op dat kinderen geen toegang tot het antivriesmiddel hebben. Glycol smaakt zoet en is voor kinderen zeer verleidelijk

Goed gemengd, veilig gereden

Zoals u ziet, is de omgang met antivriesmiddel niet zo eenvoudig als u zou denken. Met een beetje gezond verstand en voorzichtigheid kan de wagen echter goed op het koude jaargetijde worden voorbereid. Een beetje algebra is ook zinvol: Met behulp van een tester kan de concentratie van antivriesmiddel nauwkeurig worden bepaald. Daarvan uitgaand, laat zich via normale procentberekening bepalen, hoeveel koelmiddel moet worden toegevoegd. Met een beetje gezond verstand kan op deze wijze overdosering worden vermeden. Zoals gezegd: overdaad schaadt, vooral voor antivries.

Foto: Levent Konuk, Pawel Radomski, Ensuper, riopatuca, PrinceOfLove, PATIWIT HONGSANG, SCOTTCHAN, Piriya Kulvatada, Stason4ik, ZhdanHenn, sima, Kwangmoozaa, vchal, Africa Studio, wavebreakmedia / shutterstock.com