Een radiateur vervang je zo – Volledige instructies!

Wanneer de temperatuur van de motor voortdurend boven het ideale punt ligt en de motor permanent de neiging heeft, over te koken, dient u de oorzaak zo spoedig mogelijk tot op het bot uit te zoeken. Wacht u hier te lang mee, is een doorgebrande cilinderkoppakking onvermijdelijk. Lees in deze handleiding, hoe u een radiateur of een oververhitting van de motor onder controle krijgt, voordat het te laat is.

Bedrijfstemperatuur is belangrijk

Een motor moet, om optimaal te functioneren, zo snel mogelijk op “bedrijfstemperatuur” komen en deze zo constant mogelijk handhaven. De reden daarvoor is het gedrag van metalen bij verhitting. Alle metalen in een motor zetten bij verwarming uit. De temperaturen veroorzaakt door de interne wrijving en vooral de verbrandingshitte, zijn zeer hoog.

Het uitzetten van alle motorcomponenten is daarom onvermijdelijk. Om de motor in warme toestand niet te laten verklemmen, hebben alle onderdelen in koude toestand een bepaalde onderlinge speling. Deze speling verandert in de zogenaamde “schuifpassing” wanneer de onderdelen zich bij bedrijfstemperatuur optimaal hebben uitgezet. Zou de motor zodanig afkoelen dat de optimale bedrijfstemperatuur niet wordt bereikt, zou de interne slijtage sneller optreden. Om de bedrijfstemperatuur snel te bereiken en constant te houden is een optimale en goed geregelde koeling van de motor belangrijk.

De koelingskringloop van een auto

Een motor met vloeistofkoeling heeft twee met elkaar verbonden koelingskringlopen. De kleine koelingskringloop laat water alleen in de motor en een kort stukje slang buiten de motor circuleren. Hij dient ertoe, de koude motor vanuit de parkeerstand zo snel mogelijk tot op de bedrijfstemperatuur op te warmen.
De grote koelingskringloop omvat de radiateur en eventueel ook het expansievat. De aansluiting oftewel de regelklep tussen deze beide koelingskringlopen is de thermostaat. Deze is makkelijk te vinden op het punt waar drie slangen samenkomen. De thermostaat is een automatische klep die afhankelijk van de temperatuur in het koelwater opent of sluit.

De koelingsfasen van de auto zijn dus:

Wanneer dus de waarschuwingssignalen van de motor te lang worden genegeerd, vernielt hij zich vroeger of later zelf.

Op zoek naar de oorzaak bij oververhitte motor

Een oververhitte motor kan in principe drie oorzaken hebben:
de motor verliest koelvloeistof
de circulatie van de motor is defect
de koelprestatie is te gering

Verlies van koelwater treedt op bij lekken. Deze kunnen naar buiten of naar binnen optreden. Externe lekkages zijn makkelijk te vinden: simpelweg het gehele koelsysteem naar lekken afzoeken. Het opvallend gekleurde antivriesmiddel verraadt de beschadigde plek al snel.

Wanneer voortdurend te weinig koelwater in het systeem zit, maar geen lek kan worden gevonden, is waarschijnlijk de cilinderkoppakking beschadigd. Dit wordt aan de hand van permanent witte uitstoot en een hoge interne druk in het koelsysteem eenduidig vastgesteld. Is het zoetruikende antivriesmiddel in het interieur te ruiken, is de interieurverwarming defect.

De circulatie kan door een defecte thermostaat, verstoppingen in het koelsysteem of een defecte waterpomp zijn gecompromitteerd. Thermostaten kunnen het geleidelijk aan laten afweten. Gelukkig is hun vervanging heel eenvoudig. Een diagnose van een verstopt koelsysteem is moeilijk. Hier helpt meestal enkel de stapsgewijze vervanging van alle slangen en leidingen. De waterpomp moet altijd volgens onderhoudsplan worden vervangen. Dit is een slijtageonderdeel met een tamelijk precies gedefinieerde levensduur.

Een te geringe koelprestatie heeft meestal een defecte radiateur als oorzaak. Dit is tamelijk eenvoudig te herkennen:
de radiateur is beschadigd en gedeukt
de radiateur is sterk verroest
de koellamellen vallen eruit

Wanneer de radiateur er al sterk beschadigd uitziet, moet hij zo snel mogelijk worden vervangen. Veiligheidshalve wordt dan ook de thermostaat vervangen en het koelsysteem gereinigd.

De radiateur vervangen

De vervanging van een radiateur is geen heksenwerk. Ook de vervangingsonderdelen zijn helemaal niet zo duur als u denkt. Ze zijn goedkoop genoeg om altijd als nieuw onderdeel te worden aangeschaft. Noodoplossingen met gebruikte radiateurs van de schroothoop zijn niet aan te bevelen.

1. Water aftappen De dop van het expansievat of van de radiateur wordt geopend. De koelvloeistof wordt via de radiateur afgetapt. Aan zijn onderkant bevindt zich voor dit doel een aftapschroef. Het water wordt in een emmer opgevangen. Daarbij moet de koelvloeistof goed worden bekeken.

2. Water inspecteren Is de koelvloeistof vies bruin en troebel, is er olie in terecht gekomen. Hier is waarschijnlijk een defecte cilinderkop of een beschadigde klep de oorzaak. Is de koelvloeistof roestkleurig, zat er te weinig antivries in. De antivries heeft ook een sterke roestbeschermende functie. In dit geval wordt het koelsysteem zo lang gespoeld todat er alleen nog helder water doorheen loopt. Daarvoor kunt u gewoon een tuinslang aan de opening van de radiateur houden. De roest moet volledig uit het systeem worden verwijderd, anders kan hij weer voor problemen zorgen. In geval van roest in het koelwater worden in principe waterpomp en thermostaat vervangen.

3. Ventilator verwijderen De radiateur is veel makkelijker te verwijderen wanneer vooraf de ventilator wordt verwijderd. Deze zit met vier tot acht schroeven direct naast de radiateur bevestigd. Hij is meestal heel makkelijk bereikbaar. U komt echter alleen bij de onderste schroeven door onder de wagen te gaan liggen.

4. Radiateur demonteren De radiateur is meestal tevens met slechts een paar goed toegankelijke schroeven bevestigd. De demontage van de radiateur duurt niet langer dan een half uur. Daarbij altijd erop letten, de verankeringen niet te beschadigen! Die zijn heel moeilijk te repareren.

5. Nieuwe radiateur inbouwen Wanneer er roest in het koelsysteem zat, is het aanbevelenswaard ondanks een grondige spoeling het systeem grondig met koelsysteemreiniger te behandelen. De nieuwe radiateur wordt nu gemonteerd. De ventilator wordt tevens teruggeplaatst en het koelsysteem wordt weer met koelvloeistof gevuld.   Hierbij moet op de juiste mengverhouding worden gelet. Ook moet altijd de correcte antivries worden gebruikt! Gebruik van het verkeerde antivriesmiddel kan tot beschadiging van dichtingen en slangen leiden! Wanneer radiateur en ventilator zijn geïnstalleerd en het koelsysteem weer gevuld is, moet het ontlucht worden.

6. Koelsysteem ontluchten Om het koelsysteem te ontluchten is het meestal voldoende, de motor met geopend expansievat te laten draaien en zo lang water bij te vullen totdat het niveau constant blijft. Afhankelijk van auto kunnen echter speciale maatregelen nodig zijn. Voor de correcte ontluchting van het koelsysteem dient u zich altijd specifiek over het autotype te informeren.

7. Koelsysteem testen Met een proefrit wordt nu het koelsysteem getest. Een correct functionerende koeling herkent u aan een snel stijgende bedrijfstemperatuur, die zich op het optimale niveau handhaaft. Wanneer de bedrijfstemperatuur bereikt is, laat u de auto zo lang staand draaien, totdat de ventilator aanslaat. Hierbij echter niet zo lang wachten totdat de cilinderkop doorbrandt. Wanneer de ventilator niet inschakelt bij de hoogste tolerantiewaarde van de bedrijfstemperatuur, de auto afzetten en laten afkoelen. Vervolgens dient de ventilator te worden onderzocht en gerepareerd.

Gerust rijden met intact koelsysteem

Een intact en onlangs van onderhoud voorzien koelsysteem levert een aanzienlijke bijdrage aan het rustig rijden. Niets is meer afleidend dan voortdurend de bedrijfstemperatuur in het oog te moeten houden. Het is de moeite waard bij vervanging van de radiateur bijzonder grondig te handelen om een duurzame oplossing te bereiken. Een nieuwe waterpomp, thermostaat en vers koelwater maken de auto weer fit voor vele jaren storingsvrij rijden.

Foto: NosorogUA, Nejron Photo, AppStock, Take Photo, sarawutnirothon, Visionsi, Sexmidnight, Alraun, Denis Tabler / shutterstock.com